Алаяқтар қолданатын ықтимал құрбандардың санасын манипуляциялау әдістерін бірге талдаймыз:
- Көбінесе жәбірленушіні тез, көп ойланбастан шешім қабылдауға немесе ақпараттың дұрыстығын тексермей импульсивті әрекет етуге мәжбүрлеу арқылы уақыттың жетіспеушілігі елесін жасайды.
- Қорқыныш - ең күшті құралдардың бірі. Жәбірленушіні олардың деректері ұрланғаны, банктік шоттағы ақша жоғалып кеткені немесе шот бұғатталатыны туралы хабарламалармен қорқытады... Адам қорқыныш жағдайында болған кезде оның ұтымды ойлау қабілеті төмендейді және ол алаяқтың ұсыныстарына тезірек келіседі.
- Көпшіліктің әсері - қабылдау егер көптеген адамдар белгілі бір жолмен әрекет етсе, онда бұл дұрыс болуы керек деген идеяға негізделген. Алаяқтар өз ұсыныстарының сенімділігі мен танымалдылығының көрінісін жасау үшін жалған шолуларға немесе рейтингтерге, табысты пайдаланушылардың жалған әңгімелеріне сілтеме жасай алады. Адамдар көпшілікті ұстануға бейім, әсіресе егер ол сенімді болып көрінсе.
- Беделді - көбінесе банктердің, Мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері ұсынады. Беделді атаулар мен есімдерді пайдалану сенім мен бағынуды тудырады. Адам салдардан қорқып, "Билік өкіліне" немесе "сарапшыға" қайшы келгісі келмеуі мүмкін.
- Бұлыңғыр назар - адамға бір уақытта тым көп ақпарат немесе тапсырмалар беріледі, олардың назары мен зейіні әлсірейді. Жәбірленушіні техникалық терминдермен, нұсқаулықтармен немесе ұзақ шарттармен әдейі шамадан тыс жүктеу, мұндай жағдайда адам бір нәрсеге қол қоюы немесе қажетсіз әрекеттерді орындауы мүмкін екенін біледі.
- Сезіммен ойнау - жанашырлық, махаббат, жалғыздық. Әсіресе онлайн танысу алаяқтығында жиі қолданылады. Алаяқтар сүйіспеншілікті іздейтін адамдар ретінде көрінуі мүмкін, бұл жәбірленушіге қатты эмоциялар — эмпатия, жанашырлық немесе жалғыздық сезімін тудырады. Мұндай жағдайларда жәбірленуші ақша немесе жеке көмек сұрауға осал болуы мүмкін.
ҚарИУ психологиялық қызметінің жетекшісі Ярута А. В.