| Жобаның атауы | AP15473350 «Металл өнімдерінің сапасын басқару мен бақылаудың ақпараттық-цифрлық қағидаттарын әзірлеу». |
| Жоба іске асырылатын конкурстың атауы | 2022-2024 жылдарға арналған «Жас ғалым» жобасы бойынша жас ғалымдардың зерттеулерін гранттық қаржыландыруға арналған конкурсы |
| Жоба іске асырылатын ғылымды дамытудың басым бағытының атауы | 3. Геология, минералды және көмірсутек шикізатын өндіру және өңдеу, жаңа материалдар, технологиялар, қауіпсіз өнімдер мен құрылымдар. |
| Жоба іске асырылатын мамандандырылған ғылыми бағыттың атауы, зерттеу түрі | 3.13. Өнімдер мен материалдарды өндірудің ақпараттық жүйелері. |
| Жобаны іске асыру мерзімдері | 01.09.2022 ж. – 31.12.2024 ж. |
| Жобаның өзектілігі | Жоба нашар цифрландыру мәселесін шешуге, металл өнімдерінің сапасын бақылау бойынша металлографиялық және материалтану міндеттерін шешуге арналған қымбат бағдарламалық өнімдерді ауыстырудың баламалы кең таралған бағдарламалары мен әдістемелерінің болмауына немесе іздестірілуіне бағытталған. Жобада ұсынылатын ақпараттық-цифрлық қағидаттарды әзірлеу Орындаушының субъективті құрамдас бөлігінің болуы есебінен өлшеу қателіктерін жоққа шығармайтын 5639-82, 1778-70, 54570-2011 классикалық мемлекеттік стандарттарда сипатталған мамандандырылған қымбат бағдарламалық өнімдер мен сыйымды рәсімдерді қолданудың орнына металл өнімдерінің микроқұрылымдарын цифрлық талдау әдістемесі мен қағидаттарын мүдделі тұлғалардың (тұтынушылардың) кең ауқымына таратуға мүмкіндік береді. Жобада ұсынылған жұмыс-бұл сандық өнімдер мен классикалық стандарттар процедураларының бір-бірімен байланысты симбиозы. |
| Жобаның мақсаты | Жобаның мақсаты металл өнімдерінің сапасын басқару және бақылау міндеттерін шешу үшін заманауи бағдарламалық қамтамасыз етуді қолданудың ғылыми негіздері мен ақпараттық-цифрлық қағидаттарын әзірлеу болып табылады. |
| Зерттеу тобы |
1) Ахметова Гульжайнат Есенжоловна – PhD, қауымдастырылған профессор (доцент), жоба жетекшісі. Scopus ID: 57195377183 ResearcherID: AAX-4242-2021 2) Панин Евгений Александрович – PhD, қауымдастырылған профессор (доцент), ғылыми кеңесші. Scopus ID: 55903153300 ResearcherID: B-7581-2015 |
| Жобаның күтілетін нәтижелері |
Әр түрлі баға диапазонындағы заманауи бағдарламалық өнімдердің мүмкіндіктері талданады және металлтану мәселелерін шешу үшін ең оңтайлы және үнемді өнімдер таңдалады. Таңдалған бағдарламалық өнімдер сериясы материалтану мәселелерін шешуге бейімделеді. Металл өнімдерінің сапасын бақылаудың әмбебап схемасы немесе ақпараттық-цифрлық қағидаттары әзірленетін болады. Металлографияның сапалық және сандық міндеттерін шешу үшін заманауи бағдарламалық қамтамасыз етудің мүмкіндіктері негізделетін болады, сондай-ақ металл өнімдерінің сапасын арттыру мақсатында құрылым бойынша механикалық қасиеттерді болжау үшін цифрлық тіркеу және құрылымдардың бейнелерін сипаттау техникасы (оқу-зертханалық жағдайларда) енгізілетін болады. Зерттеу нәтижелері Қазақстандағы халықаралық конференцияда баяндалады. Болат құрылымының өзгеруі (гетерогенділігі) Болат маркасын таңдауға және құрылымдарды бақылау мен өлшеудің бағдарламалық құралдарын қолдана отырып, дайын өнімді өндіру режимінің/технологиясының өзгеруіне байланысты әртүрлі металл өнімдері мысалдарының зерттелетін болады. Механикалық қасиеттердің таңдалған металл өнімдерінің құрылымының гетерогенділігіне тәуелділігі зерттеледі. Web of Science дерекқорында импакт-факторы бар немесе Scopus дерекқорында кемінде 50 citescore бойынша процентилі бар алғашқы үш квартилдің журналдарында 2 (екі) мақала және 1 (бір) мақала Қазақстан Республикасының Оқұ-ағарту министрлігінің Білім саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған рецензияланған шетелдік немесе отандық басылымда жарияланады. |
| Қазіргі уақытта қол жеткізілген нәтижелер |
1) Белгілі бір сапалы металлографиялық және/немесе металлургиялық міндеттерді орындау үшін әртүрлі баға диапазонындағы заманауи (классикалық) бағдарламалық өнімдердің мүмкіндіктері қарастырылады. Аталған міндеттерді шешу үшін ең оңтайлы және үнемді өнімдер таңдалды. Бағдарламалық өнімдерді (Thermo-Calc, MATLAB және т.б.) талдау және салыстыру жүргізілді, заманауи бағдарламалардың мүмкіндіктері қарастырылды. Гипотетикалық тұрғыдан сапалы және сандық металлографиялық және/немесе металлургиялық тапсырмаларды орындауға мүмкіндік беретін қазіргі заманғы классикалық бағдарламалардың нақты сериясы таңдалды және сыналды. 2) Материалтану мәселелерін шешуге бейімделген бірқатар классикалық бағдарламалық өнімдер таңдалды. Металл өнімдерінің сапасын бақылаудың әмбебап схемасы немесе ақпараттық-цифрлық принциптері әзірленді. Металл өнімдерінің сапасын бақылаудың әзірленген схемасы немесе ақпараттық-цифрлық қағидаттары бірінші кезекте негізделген және сыналған. MATLAB бағдарламалық жасақтамасы сатып алынды. Бұл бағдарламалық жасақтама дәстүрлі бағдарламалық жасақтама жиынтығымен (Microsoft Excell және т.б.) материалтану мәселелерін шешуге бейімделген – тиісті код пен схема жасалған. Орындалған жұмыстардың нәтижелері ҚР халықаралық конференциясының тезисінде сипатталған. 3) Металлографияның сапалық және сандық міндеттерін шешу үшін заманауи бағдарламалық қамтамасыз етудің мүмкіндіктері негізделген. Металдар мен қорытпалар кескіндерінің негізгі құрылымдық компоненттерінің геометриялық параметрлерін математикалық дәл анықтауға бейімделген MatLab құрылымның барлық мүмкін болатын сандық көрсеткіштерін анықтауға мүмкіндік береді. Microsoft Excell алынған мәліметтер массивтерін барлық құрылымдық компоненттердің сандық параметрлерімен өңдеуге және қосымша математикалық талдауға және қажет болған жағдайда зерттелетін қорытпалар құрылымының белгілі бір ақпараттық көрсеткіштерін таратудың гистограммаларын құруға мүмкіндік береді. Сандық түрде барабар және объективті бейнені алу тетіктері және тұтастай алғанда материалдың механикалық қасиеттері мен сапасына жауап беретін құрылымның ақпараттық элементтерін өлшеудің тиісті алгоритмі ұсынылған. Осылайша, оқу-зертханалық жағдайларда металл өнімдерінің сапасын арттыру мақсатында құрылым бойынша механикалық қасиеттерді болжау үшін құрылымдардың суреттерін сандық тіркеу және сипаттау техникасы енгізілді. |
| Жоба тақырыбы бойынша жарияланған жұмыстар | 1) Ахметова Г.Е., Кудря А.В., Панин Е.А. Разработка информационно-цифровых принципов управления и контроля качества металлопродукции. Международная научно-практическая конференция молодых учёных, магистрантов, студентов и учащихся «Родной край – основа всех начинаний поколения молодых» г. Рудный, Республика Казахстан, 20-21 апреля 2023 г. – с. 628-633. |
| Әлеуетті пайдаланушылар үшін байланыс ақпараты | agulzhajnat@bk.ru |